ทุ่งก่อ–ดงมหาวัน–ห้วยซ้อ เดินหน้าสำรวจแหล่งน้ำ 8 จุด แก้ปัญหาหลาก แล้ง วางรากฐานบริหารจัดการน้ำชุมชน

วันที่ 26 พฤศจิกายน 2568

คุณหญิงกัลยา โสภณพนิช ประธานฯ โครงการบริหารจัดการน้ำโดยชุมชน ตามแนวพระราชดำริ มอบหมายให้ นายธเนศ นะธิศรี ผู้จัดการโครงการฯ ลงพื้นที่ร่วมกับ หน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ 35 สำนักงานพัฒนาภาค 3 หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา (นพค.35) และ หน่วยพัฒนาการเคลื่อนที่ 21 สำนักงานพัฒนาภาค 2 หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา (นพค.21) สำรวจแหล่งน้ำ 3 พื้นที่ ได้แก่ ต.ทุ่งก่อ ต.ดงมหาวัน และต.ห้วยซ้อ จำนวน 8 จุด

การสำรวจใช้การตรวจวัดทางธรณีฟิสิกส์ด้วย คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า TEM2Go (Transient Electromagnetic) โดยการเดินสำรวจรอบๆแหล่งน้ำ เพื่อวิเคราะห์ศักยภาพชั้นดิน-ชั้นน้ำใต้ดิน และนำไปประกอบการวางแผนพัฒนาระบบน้ำของชุมชน

จุดที่ 1 : บ้านน้ำตกพัฒนา หมู่ 7 ต.ทุ่งก่อ อ.เวียงเชียงรุ้ง จ.เชียงราย เป็นแหล่งน้ำที่ใช้สูบขึ้นไปผลิตน้ำประปาหมู่บ้าน โดยมีการติดตั้งระบบโซล่าเซลล์สำหรับสูบน้ำส่งขึ้นแท็งก์ประปา นอกจากนี้ยังมีการเจาะบ่อบาดาลบริเวณข้างแหล่งน้ำ พื้นที่บ่อประมาณ 7 ไร่ ความลึกเฉลี่ย 5–6 เมตร และมีร่องน้ำไหลต่อเนื่องมาจากภูเขาช่วยเติมน้ำในบ่อ

จากการสำรวจพบว่าบ่อมีศักยภาพในการกักเก็บน้ำผิวดิน สามารถรับน้ำจากร่องเขาและกักเก็บลงชั้นดินตามช่องว่างของชั้นตะกอนกรวด ทราย หรือรอยแยกรอยแตกของชั้นหิน ทำให้สามารถพัฒนาเป็นบ่อธนาคารน้ำใต้ดินได้

จุดที่ 2 : บ้านปงเคียน หมู่ 8 ต. ดงมหาวัน อ.เวียงเชียงรุ้ง จ.เชียงราย(หนองแคห่าง) แหล่งน้ำใช้ทั้งเพื่อ ประปาหมู่บ้าน และ การเกษตร โดยมีระบบโซล่าเซลล์สูบน้ำส่งไปยังหมู่บ้าน และมีบ่อบาดาลน้ำตื้น ความลึกประมาณ 6 เมตร

จากการสำรวจพบว่าบริเวณพื้นที่รองรับด้วยชั้นทราย ทำให้ความสามารถในการกักเก็บน้ำผิวดินมีจำกัด แต่อย่างไรก็ตามสามารถขุดเป็นบ่อกักเก็บน้ำผิวดินได้ในบางช่วงของพื้นที่

จุดที่ 3 : บ้านป่าตึง หมู่ 6 ต.ดงมหาวัน อ.เชียงรุ่ง จ.เชียงราย (หนองหัวดอย) เป็นพื้นที่เตรียมพัฒนาให้เป็น แหล่งน้ำดิบสำหรับระบบประปาหมู่บ้าน โดยแหล่งน้ำดังกล่าวจะใช้รองรับความต้องการใช้น้ำของชุมชนในหมู่บ้านเดียว การสำรวจครั้งนี้เป็นการรวบรวมข้อมูลเบื้องต้นทั้งด้านลักษณะภูมิประเทศ สภาพดิน และแหล่งน้ำ เพื่อใช้วางแผนออกแบบระบบประปาที่เหมาะสมต่อไป

จากการสำรวจพบว่าสามารถขุดลอกได้บางจุด เนื่องจากพื้นที่ส่วนใหญ่รองรับด้วยชั้นหินหนา

จุดที่ 4 : บ้านสันไทรงาม หมู่ 5 ต.ดงมหาวัน อ.เวียงเชียงรุ้ง จ.เชียงราย (หนองป่าไคร้คาง)

เป็นแหล่งน้ำที่จะพัฒนาเพื่อใช้สูบส่งไปยังระบบประปาของชุมชนใน บ้านสันไทรงาม ระยะทางประมาณ 6 กิโลเมตร และในพื้นที่นี้ประสบปัญหา น้ำแห้งในช่วงหน้าแล้ง ถึงแม้จะมีน้ำจากเขารอบ ๆ ไหลลงมาเสริมในบางช่วง

จากการสำรวจพบว่าสามารถขุดลอกบ่อได้ โดยชั้นตะกอนมีความลึกหนาประมาณ 10 เมตร และมีชั้นหินรองรับด้านล่าง นอกจากนี้ บางโซนพบชั้นดินที่มีความชื้นลึกประมาณ 30–40 เมตร

จุดที่ 5 : หนองประปา หมู่ 1 ต.ดงมหาวัน อ.เวียงเชียงรุ้ง จ.เชียงราย เป็นแหล่งน้ำที่มีการกั้นลำห้วยทำเป็น ฝาย เพื่อนำน้ำไปผลิตเป็นประปาหมู่บ้าน โดยใช้การสูบน้ำจากบริเวณฝายเข้าสู่ระบบประปาทีมสำรวจเข้าเก็บข้อมูลสภาพแหล่งน้ำ ปริมาณการกักเก็บ และศักยภาพการรองรับในช่วงฤดูแล้ง เพื่อใช้พิจารณาการปรับปรุงขนาดและความลึกของห้วย

จากการสำรวจพบว่าสามารถขุดขยายบ่อหรือเพิ่มความลึกบ่อเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของบ่อในการกักเก็บน้ำได้

จุดที่ 6 : บ้านแก่นเจริญ หมู่ 20 ต.ห้วยซ้อ อ.เชียงของ จ.เชียงราย (ร่องดินแดง) เป็นพื้นที่ลุ่มต่ำใช้เป็นที่เก็บกักน้ำในช่วงฤดูแล้ง แต่ในบางช่วงของปีมีปัญหา น้ำท่วมขัง เนื่องจากอยู่ใกล้กับแม่น้ำอิงและรับน้ำจากพื้นที่โดยรอบ การสำรวจสภาพชั้นดิน และความสามารถในการกักเก็บน้ำ เพื่อหาแนวทางใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูงสุดทั้งด้านการเก็บน้ำและการป้องกันน้ำท่วม

จากการสำรวจพบว่าสามารถขุดลอกบ่อเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการกักเก็บน้ำ และรองรับปริมาณน้ำในช่วงน้ำหลากได้

จุดที่ 7 : บ้านแก่นนคร หมู่ 13 ต.ห้วยซ้อ อ.เชียงของ จ.เชียงราย (หนองคาเสน) เป็นพื้นที่อยู่ติดกับ แม่น้ำอิง ใช้เป็นแหล่งน้ำเพื่อการเกษตรเป็นหลัก โดยเฉพาะการเพาะปลูกของชาวบ้านในพื้นที่หนองคาเสน ทีมสำรวจดำเนินการประเมินศักยภาพแหล่งน้ำ และความเสี่ยงจากระดับน้ำขึ้นลงของแม่น้ำอิง เพื่อประกอบการวางแผนการบริหารจัดการน้ำ

จากการสำรวจพบว่าสามารถขุดลอกบ่อเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการกักเก็บน้ำและรองรับน้ำช่วงน้ำหลากได้ แต่มีข้อจำกัดในการขุดลึกเนื่องจากบางโซนรองรับ ด้วยหินแข็ง

จุดที่ 8 : บ้านเกษตรสมบูรณ์ หมู่ 10 ต.ห้วยซ้อ อ.เชียงของ จ.เชียงราย (หนองแซะ)

เป็นบ่อเก็บน้ำขนาดกลาง ใช้เป็นแหล่งน้ำสำหรับระบบประปาหมู่บ้านของชุมชนบ้านเกษตรสมบูรณ์

ข้อมูลจากการสำรวจแหล่งน้ำทั้ง 8 จุดในครั้งนี้ จะถูกนำไปใช้ประกอบการวางแผนพัฒนาและบริหารจัดการน้ำอย่างเป็นระบบ ช่วยเพิ่มศักยภาพด้านน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภคและการเกษตร ลดความเสี่ยงจากปัญหาน้ำแล้ง–น้ำท่วม และสนับสนุนการยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนในพื้นที่อย่างยั่งยืน